Coaching veel te licht

/in /door

De blog die hieronder staat, heb ik geschreven voor OnzeCoach.

Onlangs vertelde een cliënt mij dat hij bij de bedrijfsarts was geweest. Hij had ter plekke een vragenlijst moeten invullen en de eerste diagnose van de bedrijfsarts was geweest: “U heeft waarschijnlijk een depressie.” De genoemde behandelmogelijkheden zouden bestaan uit een combinatie van therapie en medicijnen. “En coaching dan?”, had mijn cliënt gevraagd. “Nee, dat is veel te licht”, vond de bedrijfsarts

Dit voorbeeld staat in mijn ervaring niet op zichzelf. Hoe kun je hier nu naar kijken? In elk geval op verschillende manieren. Ik noem er een paar.

Onoverzichtelijke coachmarkt
Deze bedrijfsarts heeft een beperkte opvatting van coaching. Dat kan ik wel begrijpen. De markt van coaching is behoorlijk onoverzichtelijk. De predicaten waarmee coaches zich tooien, zijn fraai maar vaak nietszeggend over de inhoud van hun werk, hun ervaring en de door hen gevoerde beroepspraktijk. Een beroepsorganisatie als de NOBCO (Nederlandse Orde van Beroepscoaches) heeft hier nog een aardige klus aan. En veel bedrijfsartsen zijn niet bekend met op zijn minst enkele coaches en hun daadwerkelijke specialismen.

Medisch-diagnosticerend kijken
De bedrijfsarts in het voorbeeld heeft een medisch-diagnosticerende manier van kijken naar de somberheidsklachten van mijn cliënt. Logisch want zo zitten zijn opleiding en professie in elkaar. Zo werkt het systeem en het bedrijf gaat daar maar al te graag in mee. Er is een diagnose, een medicijn, een oplossing. De medewerker kan weer op de been worden geholpen. Mooi, verder met de orde van de dag. En daarmee missen we kansen en mogelijkheden. Immers, mensen ontwikkelen problemen die specifiek voor henzelf zijn. Die voortkomen uit het innige verband dat tijdens hun ervaringen is gegroeid tussen gedachten, emoties en gedrag. Om zicht op en beweging in dit innige verband te krijgen, is een ontwikkelproces nodig.

Etiket stopt ontwikkeling
Diagnostische etiketten kunnen deel gaan uitmaken van iemands identiteit. En als er iets is waar de meeste mensen geen zin in hebben, dan is dat het opgeven van hun identiteit. Met andere woorden: ontwikkeling en groei worden moeilijker met een geaccepteerd diagnostisch etiket. Uit onderzoek* blijkt dat mensen pas echt worden geholpen in hun ontwikkeling, als emotionele basisbehoeften zijn vervuld aan autonomie, competentie en verbondenheid. Ik weet niet hoe het u vergaat, maar als ik het etiket ‘depressie’ opgeplakt zou krijgen, zou ik me niet meer autonoom voelen (“ik heb een deskundige nodig”), niet competent (“ik ben niet meer in staat om mijn problemen op te lossen”) en ook al niet verbonden (“mijn collega’s zijn gewoon aan het werk en met mij is kennelijk iets aan de hand”).

Leren leven
De cliënt uit het voorbeeld verkeert in een situatie waarin somberheid een normale en natuurlijke reactie is op de omstandigheden. Waar deze cliënt echt gebaat mee is, is de ontwikkeling van veerkracht, van leren omgaan met de inherente onzekerheid, onvoorspelbaarheid en onbetrouwbaarheid van het leven. Daar kun je een leven lang mee bezig zijn. Een belangrijk onderdeel is om je eigen veronderstellingen te leren kennen en te leren bijstellen. Dat zijn stappen in een ontwikkelproces en geen symptomen van een vooral cultureel bepaalde ‘stoornis’.
Coaching is hiervoor een zeer werkzame benadering. Maar niet bij iedere coach.

 

* Ontleend aan het uitstekende boek ‘De kracht van tegenslag’ van de Britse psychiater Stephen Joseph.

Ben je Zen?

/2 Reacties/in , /door

“Ben je nog altijd Zen?”, vraagt een aardige collega aan me. Bij die vraag moet ik grinniken. Ik Zen? Verre van. Ik ben behoorlijk aan het worstelen met een kwestie. Zo’n kwestie die we allemaal wel kennen. Iets wat begint met een kleine ergernis over iemand. Op een gegeven moment is het een flinke irritatie en om de een of andere reden omzeil je het.

In de aanval

Natuurlijk zijn er mensen die direct vanuit hun irritatie reageren. In de aanval en confrontatie gaan, omdat die ander “gewoon heel irritant doet”. Of aan hun irritatie lucht geven door er met iemand anders over te praten. Ze zijn dan aan het vechten of verdedigen.

Onderdrukken

Een ander type reactie ziet er ongeveer zo uit. Je probeert het vervelende gevoel, de ‘negatieve’ emotie te onderdrukken of weg te werken. Ondertussen probeer je zo gewoon mogelijk te doen. Omdat je bang bent voor de gevolgen als je direct vanuit je irritatie reageert. Of omdat  je weet dat zo’n irritatie ook veel met jezelf te maken heeft. Of omdat je vindt dat je inmiddels toch wijzer of spiritueler zou moeten zijn. In alle gevallen ben je aan het vluchten of vermijden.

Doodlopende weg

Vechten/verdedigen en vluchten/vermijden zetten je altijd op een doodlopende weg. Hoe kom je daar vanaf?

Potentieel

Een eerste stap bestaat uit je bereidheid om niet meer naar de ander te kijken. Dan ga je verantwoordelijkheid nemen voor jouw gevoel van irritatie. Vervolgens is het essentieel om de irritatie toe te laten in jezelf. Het mag er zijn, zonder schuld of schaamte. Er bestaan geen ‘negatieve’ emoties. Wel bevat elke emotie informatie. Wat heeft de irritatie jou, over jezelf te vertellen? Welke kwaliteit van jou zit onder je gevoel van irritatie? Welk potentieel wil zich hier ontwikkelen?

Onderweg

Als je daarmee bezig bent, begin je stappen te zetten op een andere weg, de weg van verbinden. Een spannende weg met bochten en vergezichten, maar zeker niet doodlopend. De richting op deze weg wordt bepaald door ophouden om naar iemand anders te kijken (1), verantwoordelijkheid nemen voor je gevoel (2), verbinden met jezelf (3) om van daaruit contact te maken met degene die de irritatie in je oproept (4). Ik ben nu onderweg. En waar zit jij?

Als ik los laat, dan …

/3 Reacties/in , , , , , /door

“Als ik los laat, dan verlies ik mijn ambitie, dan weet ik niet of het wel goed komt, dan geef ik het verkeerde voorbeeld, dan neem ik mijn verantwoordelijkheid niet, dan neemt niemand zijn verantwoordelijkheid meer.”

Deze bezorgdheid spraken enkele managers uit die onlangs deelnamen aan een door mij begeleide training. We waren aan het werk vanuit de ervaring dat je ‘iets’ wilt verbeteren of voor elkaar wilt krijgen wat tot nu toe niet is gelukt. Een taaie kwestie in een relatie, situatie, project of ander topic.

Als zoiets speelt, lijkt het erop alsof we maar twee werkelijkheden kennen.  Aan de ene kant het bekende gevoel van hard werken om het te ‘fixen’. Aan de andere kant een verlangen of soms ook een advies om het dan maar los te laten. Dat laatste voelt dan onbevredigend, zelfs passief.

Verbeteren

Als je een taaie kwestie probeert te veranderen of te verbeteren, is het onvermijdelijk dat dit veel energie kost en dat je blikveld zich vernauwt. Je kunt lichamelijke reacties signaleren, zoals spierspanning, een druk hoofd enzovoort. De energiestroom in je lichaam raakt geblokkeerd, er is een vorm van stress, je vermogen tot inzicht en creativiteit neemt dramatisch af.

Los laten

Vaak hoor ik mensen zeggen dat ze iets moeten accepteren of los laten. Dat klinkt soms inderdaad onbevredigend en passief. En het lukt ook niet echt. Van binnen blijft er iets knagen. Een gevoel van frustratie, ergernis, teleurstelling, machteloosheid of moedeloosheid.

Wat is acceptatie echt?

Accepteren is niet synoniem met passiviteit, berusting of overeenstemming. Accepteren is een wérkwoord met soms veel innerlijk werk. Acceptatie is synoniem met een heldere waarneming van wat is. Vanuit die helderheid ontvouwen zich de daden en handelingen die we te verrichten hebben om verder te komen. Accepteren is dus heel actief.

Andere werkelijkheid

Naast ‘verbeteren’ en ‘laat maar gaan’ is er een andere werkelijkheid. Daarin is er geen verzet tegen de realiteit en er is geen verplicht los laten. Wat is er dan wel? Het lichaam is in balans, in afstemming tussen hoofd, hart en buik. De geest is helder en rustig. De energie kan vrij stromen. Het eigen vermogen tot inzicht en creativiteit is moeiteloos toegankelijk. Even afstand nemen, voelen en reflecteren is een eerste stap in die andere werkelijkheid.

Alles kan werken en alles kan niet werken

/in /door

Deze week volgde ik een discussie op een van mijn linkedin-groepen. Een collega-coach had de vraag gesteld welke methode geschikt zou zijn voor een cliënt met een bepaalde vraag. Een stroom aan suggesties en methoden kwam los en gedachten wat er wel of niet zou werken.

Nu ligt voor mij het programma van de Dag van de Coaching, Counseling en Communicatie op 11 juni in Centrum Djoj in Rotterdam (www.djoj.nl), waaraan ik een bijdrage mag leveren. Een mooi en gevarieerd aanbod aan coachmogelijkheden zal die dag gepresenteerd worden.

Vanuit mijn persoonlijke ervaring denk ik dat alles kan werken en niet kan werken. Op een gegeven moment ben ik geraakt door The Work of Byron Katie. Is die methode nu beter of effectiever dan andere? Ik weet het niet. Met veel andere methoden heb ik ook gewerkt en die hadden op mij minder of geen effect. Volgens mij gaat het zo met iedereen.

Wanneer is het mijn tijd, waar stel ik me voor open, waar ben ik aan toe, wat komt er binnen? En dit zijn geen keuzen die je maakt of beslissingen die je neemt. Het gebeurt wel of het gebeurt niet: ‘life is a happening’. Er zo naar kijken maakt me los en ontspannen in het doen van The Work. Ik hoef niemand ervan te overtuigen dat het een effectieve methode is. Of iets wel of niet werkt, daarover heb ik geen controle.

Wie zou je zijn zonder vergelijking?

/1 Reactie/in , /door

“Wie zou je zijn zonder vergelijking?” Deze vraag werd mij deze week aangereikt. Een geweldige vraag die nieuwe openingen biedt.

Vergelijking met anderen leidt tot een innerlijke beweging van iets willen of iets afwijzen. Gedachten die bij deze beweging horen, zijn bijvoorbeeld: ‘Hij is succesvoller dan ik’, ‘Het is oneerlijk dat mij dat niet lukt (en hen wel)’, ‘Zij ziet er leuker uit dan ik’, ‘Ik zie er beter uit dan hij’ en zo gaat deze rij van gedachten eindeloos door. Het effect van dit type vergelijkingen is dat je jezelf, degene die je werkelijk bent, kwijt raakt.

Een andere bekende vorm van vergelijken is de vergelijking met een verleden of met een gewenste toekomst. ‘Het is nu beter/slechter dan toen’, ‘Over 2 jaar moet ik daar staan (en dat is beter dan waar ik nu ben)’ en zo gaat deze rij van gedachten ook eindeloos door. Het effect van dit type vergelijkingen is dat je niet volledig aanwezig bent in het nu.

Vergelijking leidt uiteindelijk altijd tot onvrede of teleurstelling. Als je ontevreden bent over jezelf of over een actuele situatie, kijk dan eens met wie of wat je je vergelijkt. En stel jezelf vervolgens de vraag:

wie zou ik zijn op dit moment zonder vergelijking met anderen of zonder vergelijking van het nu met het verleden of de toekomst?

 

Waar zit jouw goudmijn?

/in , , /door

“Er lopen maar weinig mensen rond die echt denken dat ze in de kloven van de maatschappij vallen en verdwijnen. In plaats daarvan duiken de hele dag duizenden gedachten op.” (Byron Katie)

Dat klopt in mijn ervaring helemaal. Zo had ik afgelopen week in mijn mailbox twee mailtjes (één zakelijk en één privé) waar ik bepaalde gedachten over kreeg die irritatie opleverden. Kleine akkefietjes, eigenlijk de moeite niet waard om aandacht aan te besteden en daarom ga je dan meestal weer gauw over tot de orde van de dag. En zo loop je, zo is mijn ervaring, een goudmijn mis. De goudmijn van jouw waarheid en jouw vrijheid.

Toen The Work of Byron Katie op mijn pad kwam, dacht ik dat je The Work pas ging doen als je er echt zelf niet meer uitkwam (mijn gedachte destijds ‘Je moet wel ver heen zijn om The Work te gaan doen’). Ik redde me altijd wel op de een of andere manier. Ik zou zeker niet in de kloven van de maatschappij vallen en verdwijnen.

En ik heb ontdekt dat juist in de kiertjes van een irritant mailtje, een vervelend telefoontje of iets anders ‘kleins’, de opening zit naar vrijheid, helderheid, verbinding en authenticiteit. The Work kun je natuurlijk toepassen op ‘grote’ dingen en in mijn ervaring zijn het ook de dagelijkse akkefietjes op het werk en in je persoonlijk leven die je bij jouw goudmijn brengen.

Waar zit jouw goudmijn, verstopt in jouw akkefietjes van de afgelopen dagen, week, maand of langer geleden?

Wil je weten hoe je daarmee The Work kunt doen, ga dan eens naar www.thework.com of neem contact met me op.

 

Feedback

/in , /door

Feedback gaat over je innerlijke houding. Wat is je intentie als je feedback geeft? En wat raakt je als je feedback krijgt? De ontwikkeling van bewustzijn zowel ten aanzien van je intenties als van je gevoeligheid, maakt je vrij in het geven en ontvangen van feedback.

 

Overal waar mensen samen werken en leven, is feedback een bekend en lastig thema. Herken je dat we het moeilijk vinden om feedback te horen? En herken je dat we ook het geven van feedback moeilijk vinden? Feedback geven en ontvangen maakt van alles in ons los: we zijn bang om kritiek te krijgen, te worden afgewezen of om de ander te kwetsen.

 

Feedback gaat uitsluitend over onze eigen innerlijke houding. Bij de gever van feedback: hoe zit het met jouw intenties? Wat beoog je met jouw feedback? Wil je zeggen wat jou echt bezig houdt? Of heb je andere intenties? Bijvoorbeeld indruk maken, jezelf profileren, de ander beoordelen?

Bij de ontvanger van feedback: hoe zit het met jouw manier van luisteren? Kun je letterlijk luisteren? Of voel je iets wat je onaangenaam raakt?

feedback

Als we zien dat feedback uitsluitend gaat over onze innerlijke houding, zien we ook dat feedback het meest krachtige middel is voor zelfkennis en groei.
Hier zijn een aantal stappen hoe je kritiek kunt gebruiken en begrijpen, zodat je er het meeste uit kunt halen. Wanneer iemand zegt dat je het fout doet, onaardig bent, onduidelijk, ongevoelig of iets anders wat je onaangenaam raakt, laat het dan even bezinken. Vraag jezelf af: “Is het (soms) waar?”“Heeft hij of zij (soms) gelijk?”Wacht op het antwoord. Geloof niet het antwoord dat meteen opkomt; dat is de aanval van je denken. Wacht geduldig op het antwoord dat binnenin opkomt.

Hoe zou het zijn om te reageren – in gedachte of tegen de ander – met: “Dank je dat je dit vertelt”?

 

Vraag jezelf na de kritiek: “Was dit stressvol of pijnlijk?”Als het antwoord “ja”is, is dit een teken dat jij diep van binnen ook gelooft dat de kritiek waar is. Wat iemand ook tegen of over jou zegt, als jij stress ervaart, ben jij degene die op dat moment lijdt onder je verborgen geheim. De aanval van ons denken is de enige reden van stress. Stress is het signaal dat het tijd is om het aan jezelf te vragen. Stress is een kans om mildheid te ervaren met de mensen over wie jij oordeelt en die over jou oordelen, en om de stress binnenin jezelf te beëindigen.